Badem Fidanı TARLA KEŞFİ, DİKİM BUDAMASI, ÇUKUR AÇMA,Tüplü badem fidanı dikim,Açık Kök badem Fidanı dikim

Meyveciliğin en önemli işlemlerinden biri dikimdir. Yanlış yapılan dikimin telafisi yoktur. Dikim, üç-beş dakikalık bir anlatımla acemi insanlarla şansa bırakılamayacak kadar ciddi bir iştir. Sadece bir fidanın eğri olarak dikilmesi gelecekte yarım bir ağaç olacağı ve ömür boyu az meyve vereceği unutulmamalıdır.
Dikimden daha önemli bir konu var. Badem dikilmeden önce arazi her yönüyle incelenmelidir. Toprak, drenaj, don durumu, çeşit, anaç… her yönüyle iyice incelenmelidir.
Dikim, ekip işidir. O ekipte herkesin görevi belli olmalıdır ve ekipte kim hangi görevi yapıyorsa bahçe bitinceye kadar o görevi yapmalıdır. Örneğin bir kişi sadece fidanları dağıtmalı ve bahçe bitinceye kadar o kişi, o işten sorumludur. 20 yıl geçse de o kişi sorumluluğu asla bitmez. Böylece ana çeşit ve dölleyici çeşidi fidanlar karışmaz ve verim olumsuz etkilenmez.

Badem Fidanı DİKİM ZAMANI

• Kışları ılık geçen bölgelerde dikim kasım, aralık, ocak ve şubat aylarında yapılabilirken, kışı sert geçen bölgelerde ise bahar ayında dikim yapmak uygundur.
• Fidanların dikim zamanı, uyku döneminde (ağaçların yaprakları döktüğü ve ilkbaharda ağaçların uyanmaya başladığı dönem arası) yapılmadır. Yani ağaçlara yürüyen su durmalıdır.
• Fidanlar yapraklarının büyük çoğunluğunu dökmelidirler(%70’den fazla).
• Tüplü fidanlar her zaman dikilebildiği halde sıcak yaz günlerinde dikilmemelidir.
FİDAN DİKİMİ İÇİN ARAZİ HAZIRLIĞI
Arazi Hazırlığı: İlk önce arazinin badem dikimine uygun olup olmadığı iyice araştırılmalıdır. Uzun yıllar ekonomik ve verimli bir bahçecilik yapmanın en önemli koşullarından birisi de uygun ve tekniğine uygun yapılmış toprak hazırlığıdır. Doğru şekilde hazırlanmamış bir toprakta kurulacak bahçe; gelecekte çok sayıda problem ile karşılaşacaktır.
Bahçe kurulacak arazide ilk yapılacak işlem patlatma yöntemidir. Arazi eğer mümkünse birbirlerine dik açı oluşturacak şekilde enlemesine ve boylamasına, baklava dilimi şeklinde dip-kazan, patlatma veya çizel adı verilen aletlerle en az 70-80 cm derinlikte patlatılır.
Drenajı bozuk olan topraklara drenaj kanalları açılmadan dikim yapılmamalıdır.
Daha sonra yaz aylarında pulluk ile en derin şekilde sürüm yapılır.
Sonbaharda kesekleri kırmak dağıtmak, araziyi tesviye etmek için diskaro, kültüvatör veya rotovatör gibi toprak kültivatörleriyle işlenerek arazi işaretlemeye hazır hale getirilir.

Badem Fidani Tarla ŞARETLEME VE PİKETAJ

şaretleme tarlanın keşfi yapılarak ve tüm faktörler(toprak işleme, rüzgarın yönü, tarlanın eğimi, toprak yapısı, taban suyu, sulama imkanı, don çukuru,…) düşünülerek yapılmalıdır. Benim önerdiğim dikim mesafesi 6X4 metredir. 5×5 metre ile dikilen araziler sıkıntılar meydana gelmektedir. En önemlisi ağaçlar büyüdüğünde 5.yılından sonra büyük traktör bahçenin içine girememektedir.
Arazi İşaretlenmesi: Uzun süreli bir yatırım olan modern meyvecilikte, ilerleyen yıllarda kültürel işlemlerin zorluklarla karşılaşılmadan gerçekleştirilmesi için fidanların belirli yerleşim kurallarına göre dikilmesi gereklidir. Bunun ilk aşaması ise doğru şekilde işaretleme yapılmasıdır.
Arazide mümkün olan en uzun mesafe işaret sırası olarak belirlenir. (Hakim rüzgar yönü de dikkate alınarak)
İşaret sırasının belirlenmesinden sonra belirli aralıklarla kontrol edilerek sıra arası mesafesi kadar uzaklıkta ikinci sıranın yeri belirlenir, kazıkları çakılıp ip gerilir. İki sıra arasındaki mesafenin sabit olup olmadığı belirli aralıklarla kontrol edilmelidir.
Bu işlem diğer sıralar için de tekrarlanır. Tüm sıralar tamamlandıktan sonra işaretlemeye geçilir. Her nokta için bir miktar kireç dökülür.
İlk sıranın ilk fidanını belirlemek için arazinin sınırından traktör dönüş alanı olarak bırakılacak olan 5-6 m ölçülür ve sıra üzerinde denk gelen noktaya ilk kazık çakılır.
Daha sonra uygun ölçüm aleti ile sıra üzeri mesafe belirlenerek sıranın ikinci ve sonra diğer fidanların yerleri işaretlenir.
Gönyesine muhakkak dikkat edilmelidir.

SIRALAR KAÇ METRE OLMALI? SIRALAR 6X4 METRE Mİ 5X5 Mİ?

• Anacı acı badem, GF 677, Garnem gibi fidanlarda sıra mesafesi 6X4m sistemi her yönüyle daha avantajlı.
• Ağaçlar arası mesafe kısalır ve ağaç sayısı fazla olur. %4 daha fazla fidan dikilir.
• Traktörle sürülürken neredeyse %25 yakıt tasarruf edilir.
• İşçiliği ve diğer kültürel çalışmalarda 6X4 daha iyidir.
• Badem ağacı erken büyüdüğü için 5X5 metreyle dikilen ağaçların dalları 6.ıncı ve 7.inci yıllarında birbirine yetiştiği için traktör işleri zorlaşmaktadır.
• Hasat da traktörle yapılacağı için en iyi sistem 6X4 metredir.
• Rüzgara ve güneşe karşı 6X4 sistemi daha iyi olmaktadır.
TOPRAK ANALİZİ: Doğru, ekonomik ve modern bir meyve yetiştiriciliğinin ilk ve vazgeçilmez aşaması, iyi yapılmış bir toprak analizidir. Toprak analizi sonucunda; toprağa uygun meyve çeşidinin ve doğru anacın tespiti yapılabilmektedir. Toprak analizinde işba (saturasyon, doygunluk, su tutma kapasitesi) pH, kireç oranı, tuz oranı, organik madde oranı gibi fiziksel ve kimyasal parametreler bir öngörü oluşturulmasında yeterli olabilmektedir.
ÇUKUR KAZMA
• Badem fidanlarının dikilmesinde en önemli safhalardan biri de çukurların açılmasıdır.
• Fidan çukurları burgu veya kepçe ile kazılabilir. Derinliği 60 – 80 cm olmalıdır.
• Toprağı sert, kayalıklı araziler kepçe ile kazılmalıdır.
• Fidan dikilecek çukurlar, sonbaharda yağışlardan önce açılmalı ve havalanması sağlanmalıdır.
FİDAN SÖKÜM VE NAKLİYAT
• Badem fidanı hem hassastır hem de kazık köklü olduğu için saçak kökü çok az olan bir bitkidir. Bu nedenle, fidanlar söküldükten sonra en kısa sürede dikilmelidir.
• Fidanlar üstü açık araçlarla taşınmamalıdır.
• Sökülen fidanların bahçenize getirme aşamasında rüzgâr, güneş ve don zararlarına maruz kalmamasına dikkat etmelidir.
• Bahçeye getirdiğiniz fidanları hemen dikim yapmayacaksanız hendekleme(fidanların kökleri toprağa gömülmeli ve sulamalı)yapılmalı veya çadır haşalarına konulmalıdır. Aksi takdirde ciddi kayıplara yol açarsınız.
• Açıkta nakledilen ve bekletilen fidanların su kaybına bağlı olarak zarar göreceği ve tutumunun zorlaşacağı unutulmamalıdır.
• Fidan kökleri toprak altında gömülü olduğu sürede soğuklarda dahi zarar görmez. İdeal iklim koşulları, toprak tavı, sıcaklık, yağış durumu müsait olana kadar gerekirse haftalarca kalitesinden kayıp vermeden fidan hendeğinde muhafaza edilebilir.
• Hendek 30 – 40 cm derinliğinde, köklerin yerleştirilebileceği 30 – 50 cm eninde oluşturulur.
• Fidanlar hendeğe yerleştirilmeden önce bol su ile sulanır. Örtü toprağının killi olmamasına dikkat edilmelidir. Hendek içerisinde, gerekirse, fidanlar kış boyu muhafaza edilebilir.
• İyi hendeklenmiş fidanlar (-15/-20)oC’ye kadar soğuklardan zarar görmezler, bu fidanlarla ilkbaharda sağlıklı dikim yapılabilmektedir.
• Havaların sıcak gittiği ve toprağın kuruduğu dönemlerde hendek sulanmalı ve köklerin rutubeti muhafaza edilmelidir.

DİKİM BUDAMASI

Dikimden önce mutlaka dikim budaması yapılması gerekmektedir. Söküm sırasında kökte meydana gelen kırılmaların, yaralanmaların ve zedelenmelerin olduğu yerler kökün sağlam olan yerlerinden iyi bir budama makasıyla ve mümkün olduğu kadar az yara bırakacak şekilde kesilip atılmalıdır.
Kök budamasına paralel taç budaması yapılmalıdır. Taç budamasını, ağacın ilerde alacağı şekli göz önüne alarak yapmak gerekir. Genel olarak bazı dallar dipten çıkarılır, bazıları da ana dal olabilecek sürgünler şeklinde bırakılır.
• Fidanın ana şekli dikim budamasıyla verilir. Kökler ve üst dallar bir denge içinde olmalıdır.
• Dikim budamasını yapacak kişi eğitimli ve deneyimli olmalıdır.
• Sonbahardaki fidan dikiminde aşırı rüzgâr alan yerlerde iki kademeli tepe kesimi yapılmalıdır. Dikim yapıldıktan hemen sonra fidan aşı yerinden 100 cm yüksekten kesilir. İkinci kademede ise ilkbaharda dikilen fidanlara tarif edilen şekilde(tahmini 70-80 cm)tepe kesimi yapılır.
• Her türlü budamada budamacı, makasından çok kafasını çalıştırmalıdır.
• Makas keskin olmalıdır. Makas keskin olmazsa kökler düzgün kesilmez ve kökler zedelenir.
• Dikim budaması yapıldıktan sonra fidanlar en kısa sürede dikilmelidir. Bir-iki saat içinde.
• Yan kökler ve saçak kökler kısa kesilmemelidir. Saçak kökler yoksa ve az ise kalın kökler daha uzun bırakılmalıdır. Birkaç yıldır bahçelerde yaptığım gözlemlerde, kuruyan fidanların büyük çoğunluğu köklerin kısa kesilmesinden kaynaklandığını gördüm. Hatta yaz ayında birgün yolda giderken yeni kurulmuş bir bahçede fidanların bir kısmının kuruduğunu gördüm. Sahibini tanımıyordum. Bahçeye girdim, kuruyan fidanları söküp, inceledim. Ben bahçedeyken bahçe sahibi geldi. Dedi “ne yapıyorsun?” Dedim bu ağaçları söküyorum. Dedi “deli misin, akıllı mı?” dedim “canım sıkılınca böyle gelip ağaçları söküyorum.” Beni biraz süzdükten sonra güldüm. Sonra yapılan hataları anlattım kendisine. Sonra dost olduk. Dost olduk ama yaptığım şey de çok akıllıca değildi:)
• Fidanın kök kısımlarından kırık veya zarar gören varsa bunlar mutlaka kesilmelidir.
• Köklerin kesiminde kesinlikle dara ve balta kullanılmamalıdır. Çünkü kökler zedelenir.
• Dikilecek fidanda kök kıvrılması, gövde ve dal yaralanması olmamalıdır.
• Kesim biraz eğik olmalı ki, yağmur taneleri üstünde durmasın, kaysın ki su içeri girmesin.
• Tepesi kesilen fidanlarda, kesim yeri bir kurşun kaleminden daha kalın ise, kesim yerinin dışına taşırmadan SUTUT boya sürülmesi faydalı olacaktır.
Not: Dikim budaması “BUDAMA” kısmında detaylıca açıklanmıştır.
ÇUKURA GÜBRE VERME: Dikim çukuruna suni veya organik gübre koyulmasını tavsiye etmiyorum. Yanlış gübre çeşidi, yanlış miktar kullanımı neticesinde fidan kayıpları meydana gelebilir. Özellikle hayvan gübresi çok yanlış kullanılmaktadır.

DİKİM

• Dikim, toprak tavında iken yapılmalıdır. Aşırı çamurda, donda ve sert rüzgârlı havada yapılmamalıdır.
• En üstteki dal hakim rüzgarın tersi yönüne getirilmelidir. Aşırı rüzgar varsa taçlanma yerden yapılmalıdır. Fidanın aşı yerinden kırılmaması için aşı noktası hâkim rüzgârın tersi şekilde olmalıdır.
• Fidan yerleştirildikten sonra çukurun yarısına kadar toprak doldurulduktan sonra toprak yavaşça ve çok aşırı bastırılmadan sıkıştırılır.
• Çukurun diğer yarısı doldurulur ve tekrardan aşırıya kaçmadan bastırılır.
• Fidanın aşı yönü güneye bakmalı. Fidanlar eğri dikilmemelidir. Eğri fidan verimi aşırı derecede azaltır.
• ÇOK ÖNEMLİ-Aşı yerleri kesinlikle toprağın altında kalmamalı. Aşı noktası, toprağın değil arazinin dört parmak(12 cm) kadar üstünde olmalıdır. Genelde fidanlıkta hangi derinlikteyse yine aynı derinliğe dikilmeli. Aşı yeri toprağa yakın ise aşı noktası üstte çekilmeli.
• Fidanlar kesinlikle derin dikilmemelidir. Derin dikilen fidanlar hem can suyunu alamaz hem de oksijensizlikten kururlar. Derin dikilen fidanın aşı yeri de toprağın içinde kalır. Aşırı sığ da dikilmemelidir. Eğer arazi susuz ise sığ dikilen fidanlar kuruyabilir.
• Fidanlar ayakla aşırı basılarak sıkıştırılmamalıdır. Aşırı sıkıştırılan fidanların köklerine can suyu gitmez ve fidan yeşerse dahi kurur. Kurumayanların da gelişimi zayıf olur.
• Dikim esnasında can suyu için fidan çevresinde 80–100 cm çapında, 10-15 cm derinliğinde sulama çanağı hazırlanır.
• Fidan dikilirken can suyunu alabilmesi için toprağın bir kısmı sonradan konulmalıdır. Can suyunu alabilmesi için fidan etrafındaki toprak balık sırtı gibi yapılmamalıdır.
• Bölgede şiddetli rüzgar varsa fidanın dibine herek dikilir ve fidan bu hereğe 8 şeklinde, dal bağlama ipiyle bağlanır. Fidan güçlü değilse muhakkak herek dikilmelidir.
• Bazı zararlı etmenlere karşı koruyucu tedbir amacıyla fidan köklerinin; dikmeden önce koruyucu çözeltilere (NOGAL gibi) batırılarak dikilmesinde fayda vardır.
• Dikim bittikten sonra kök boğazının arazi yüzeyinden yukarıda olması gerekir. Çünkü zamanla çukurun içindeki toprağın çökeceği hesaplanmalıdır.

CANSUYU

• Dikimden hemen sonra fidan başı en az 20 lt kadar can suyu verilir.
• Can suyunun amacı sulamak değil kök bölgesindeki hava boşluklarının alınıp, toprakla kapanması ve fidan köklerinin toprakla iyice kaynaşmasıdır.
• Dikilen fidanlara mutlaka ve en kısa sürede(aynı günde) can suyu verilmeli ve eğer kurak olarak yetiştirilecekse bile fidanlar dikimi takip eden yaz aylarında üç kez sulanmalıdır.
• Dikim zamanında veya hemen akabinde yağmur yağsa da muhakkak can suyu verilmelidir. Yağmur asla can suyunun görevini yapmaz. Yağmur en fazla 3-5 cm toprağın altına gider. Can suyunun verilmediği veya ertelendiği durumlarda büyük miktarlarda fidan kayıpları görülebilmektedir.
• Dikim zamanında mevsim kurak geçiyorsa can suyu bir hafta arayla ikinci defa verilmelidir.
• Dikim zamanında geceleri don tehlikesi varsa can suyu ikindi saatlerinden sonra verilmemelidir.
• Can suyundan sonra eğrilmiş fidanlar varsa düzeltilerek toprak ayakla sıkıştırılmalıdır.
• Can suyunu az almış fidanların tomurcukları erken açar ve 3-5 cm uzadıktan sonra kururlar.
• Kesinlikle dikim sırasında aşırı sıkıştırmayın. Yoksa can suyu köklere inemez.
• Çukurlar eğer kepçe ile kazılmışsa çukur ebatları daha geniş olduğu için can suyu miktarı fazla olmaktadır. Az su verilmemelidir.

DİKİMDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR

• Badem fidanı diğer fidanlara göre kökleri hassas olan bir fidan çeşididir. Dikim Sırasında köklerin mümkün olduğu kadar güneşte bırakılmamalı ve rüzgâr almamalıdır.
• Badem fidanı dikimini yaparken badem fidanları büyük haşalara(çadır veya naylon) konulup azar azar çıkartılarak budanmalı ve budanmış fidanlar bekletilmeden dikilmelidir. Birikmiş budanmış fidanlar varsa budamaya ara verilmelidir.
• Kırılmış, yaralanmış, aşırı ince, pişkinleşmemiş gövdesi yeşil ve eğri fidanlar dikilmemeli,
• Çeşitler karıştırılmamalıdır. Erkek-dişi(tozlayıcı)
• Dikim esnasında fidan çukuruna yanmamış (taze) çiftlik gübresi konulacaksa dikkatli olunmalıdır. Çünkü yanmamış çiftlik gübresinde yabancı ot tohumları ile zararlı böceklerin pupa ve yumurtaları bol miktarda bulunmaktadır. Bunlar yeni yeni yeşerecek olan fidana büyük zarar vermektedir.
• Fidan dikerken kökler kıvrılıp, dönmemeli, toprakta hava boşluğu kalacak biçimde sığ veya derin dikilmemelidir.
• Gündüzleri sıcaklık sıfırın altında ise fidan dikmeyiniz. Aşırı rüzgarlı günlerde fidan dikilmemelidir. Aşırı rüzgar varsa ve fidan dikilecekse, fidanları muhakkak ya bir çadıra sarın ya da köklerini toprağa gömün.
• Fidan dikilirken köklerin hava ile uzun süre temas ettirilmemesi gerekir.
• Dikim esnasında fidan kökleri rüzgâr almamalı, direk güneş ışığına maruz kalmamalıdır.
• Fidanların gövdeleri güçlü değilse dikimle birlikte düzgün gövde ve taç oluşumu için bitkilerin dibine herek (kazık) dikiniz.
Dikim esnasında bu hususlar göz önünde bulundurulursa kuracağınız bahçe sağlıklı, uzun Ömürlü ve verimli olacaktır.